Cannabiswetgeving in Nederland en cannabis zijn al decennialang met elkaar verbonden. Ons land staat bekend om zijn tolerante houding, maar veel mensen weten niet precies wat er nou wel en niet mag. De realiteit is dat cannabis nog steeds verboden is volgens de Nederlandse wet, maar onder bepaalde voorwaarden wordt gedoogd. Dat maakt het beleid complex, maar ook uniek in de wereld.
De basis van het beleid is simpel: gebruik en bezit van kleine hoeveelheden cannabis worden niet actief vervolgd. Wie minder dan vijf gram bij zich heeft, hoeft meestal niet bang te zijn voor een strafblad. Ook coffeeshops mogen cannabis verkopen, zolang ze zich houden aan de landelijke en lokale regels.
Het doel van dit beleid is om softdrugs te scheiden van harddrugs, zodat gebruikers niet in aanraking komen met de illegale handel. Toch bestaat er een grote tegenstrijdigheid in het systeem. Coffeeshops mogen aan de voorkant verkopen, maar aan de achterkant is de inkoop nog steeds illegaal. Dat wordt ook wel de achterdeurproblematiek genoemd.
Om die situatie op te lossen, is de overheid in 2024 gestart met het zogenaamde wietexperiment. In tien geselecteerde gemeenten wordt onderzocht of gereguleerde, legaal geteelde wiet beter werkt dan het oude model. De wiet komt van aangewezen telers die gecontroleerd worden op kwaliteit en veiligheid. Coffeeshops in deze gemeenten mogen alleen nog die gereguleerde wiet verkopen.
Het wietexperiment is een belangrijke stap richting mogelijke legalisatie. Als het succesvol blijkt, kan het systeem worden uitgebreid naar heel Nederland. Dat zou betekenen dat zowel de verkoop als de teelt van cannabis volledig gereguleerd worden, iets waar velen al jaren voor pleiten.
Thuis wiet kweken mag officieel nog steeds niet, maar wordt in beperkte mate gedoogd. Wie maximaal vijf planten heeft voor eigen gebruik, wordt meestal met rust gelaten, zolang er geen sprake is van overlast of professionele kweekapparatuur. Wordt het gezien als commerciële teelt, dan riskeer je wel degelijk straf.
Internationaal gezien loopt Nederland inmiddels niet meer voorop. Landen als Duitsland, Canada en Uruguay hebben cannabis volledig gelegaliseerd. Nederland houdt vast aan zijn pragmatische gedoogbeleid, maar de druk om verder te hervormen neemt toe.
De toekomst van de Nederlandse cannabiswetgeving zal afhangen van de resultaten van het wietexperiment en de politieke durf om het beleid aan te passen. Wat nu al vaststaat, is dat de roep om transparantie, veiligheid en kwaliteit alleen maar groter wordt.
Cannabis hoort bij Nederland, en een modern, eerlijk en gereguleerd beleid is onvermijdelijk. Tot die tijd blijft kennis de beste bescherming.